29

Ang kwentong ito ay may tema at lengwahe na maaaring hindi angkop sa mga bata na nangangailangan ng matinding patnubay ng mga nakatatanda.  Ito ay halaw sa totoong buhay ng isang lalaki tungkol sa kanyang masayang pamumuhay dahil sa kanyang misteryo at nagulo ang buhay dahil sa nasabing misteryo.

Ang mga tao sa kanugnugang lugar ay mayroon mga makalumang gawi at paniniwala sa buhay na sinusunod pa rin hanggang ngayon, lalo na iyung mga naninirahan sa kabundukan at mga isla.  Bagamat nasa makabagong panahon na tayo, malakas pa rin ang kanilang paniniwala sa mga pamahiin, engkanto, aswang, kababalaghan, pampasuwerte, agimat o anting-anting, at iba pa.  Isa na dito ang lalaking ito na naniniwalang mayroon siyang agimat mula sa buwan.  May sikreto ang lalaki, may hatid daw na hiwaga ang kabilugan ng buwan.  Ang lalaki na naniniwalang may misteryong nangayayari sa kanya na pinagdaraanan at nararanasan niya tuwing bilog ang buwan, ay ang tungkol sa kanyang pagnanasa at pagkalalaki.  Anuba’t sa kung anomang dahilan ay nakakaramdam siya ng matinding pagkasabik sa mga bagay na erotika, kagalingan sa pakikipagtalik, at ang palagay sa sarili na ang kanyang pagkakalalaki ay nasa pinakamagaling nitong hitsura na maaari niyang ipagmamalaki.  Kaya palagi iyang hinihintay ang kabilugan ng buwan.

Humigit-kumulang dalawampu’t siyam na mga araw upang ang buwan ay maging ganap na bilog na nagsasabing ang paniniwala ng lalaki na may kakaibang nangyayari sa kanya.  At pagsapit nito ay muli na naman siyang magiging malakas at matipunong mandirigma.  Maganda ang naidudulot ng pagbilog ng buwan dahil nagagampanan niya ang kanyang obligasyon bilang lalaki sa pangangailangan ng kanyang asawa.  Bukod sa isang mabuting ama sa tatlong anak, mahal na mahal ng lalaki ang kanyang asawa, ang lahat ng maibibigay niya sa kanyang makakayanan ay gagawin niya.  Lalo na ang ugnayan nilang lalaki at babae bilang mag-asawa, ang bilog na buwan ay nagsisilbing katuwang niya ngunit ito rin ang magiging sanhi ng kanyang pagdaraanang pagsubok sa kanilang matrimonyo.  Sinukat ang kanyang katapatan ng ang ng dati niyang kababaryo na kanyang kumare na tuksong hindi niya maiwasang hindi pansinin lalo na sa panahon na ang pagnanasa ng kanyang katawang-lupa ay mataas. Dahil dito ay hindi niya napigilan na magpakupkop sa ibang kandungan.  Ang lalaki na isang mabait na asawa ay dumating sa punto na nakapagtaksil dahil sa masidhing damdamin sa pagtatalik nang kabilugan ng buwan, isang malaking pagsubok sa kanyang buhay may-asawa ang nangyari dahil masisira ang kanyang pamilya.

Sa makabagong teknolohiya ng pag-uusap hanggang dumating sa punto na umabot sa pagkikita at gawin sa totoo ang gingawa nila sa pag-uusap.  Siya’y nagutom, nanghina, at nagnakaw ng ipinagbabawal na pagkain. Ngunit sa kanyang pagkabusog ay pinagsawaan ang sarap ng pagkain na naging pamatid-gutom niya nang sandali.  Nang matapos ang makamundong gawa ay tila siya’y binuhusan ng malamig na tubig na natauhan na maling-mali ang kanyang ginawa.  Tinapos niya ang ugnayan sa dating kababaryo at itinuon ang lahat ng kanyang oras at sarili sa kanyang asawa, ngunit ang tadhana ay gumagawa ng paraan upang ang lihim ay mabunyag.  Ang asawa ay naging mabangis, siya ay sinampal sa labis na galit, sumambulat ang masasakit na salita, at dinala ang mga anak para ang lalaki ay iwanan.  Hinabol ang asawa pilit hinihingi ang kapatawaran ngunit nahirapan siyang mapa-amo at suyuin ito.  Ang lalaki ay umiiyak, nagmamakaawa, matinding nagisisi.  Labis na kalungkutan ang umusig sa kanya.  Sa madilim na kuwarto ang nag-iisang iniwan ng mag-iina, sising-sisi na nagpatalo sa tukso ng sandaling sarap.  Humagulhol ng iyak, sising-sisi siya sa mga nangyari at sa nagawa niya.  Isang suntok ang pinakawalan niya, sinuntok niya ang dingding na simentong sumugat sa kamao niya at nagdugo.  Bumunghalit ulit ng iyak, tuloy-tuloy ang kanyang iyak, maraming luha – luha ng pagsisisi, pagkalungkot, at pagkabigo.

Nagbalik ang mag-iina sa bahay.  Muli siyang nagmakaawa na huwag siyang iwanan at humingi ng tawad sa asawa. Ang kapatawaran ay kailangan upang magsimula sila ulit mula sa lima papunta sa anim sa pamilya.  Bukod sa pagmamahal, napakahalagang bahagi ng anak sa pagsasama ng mag-asawa, lalong-lalo na ang nasa sinapupunan.  Kahit anong kabutihan natin ay may mga kasalanan pa rin tayong magagawa.  Hindi perpekto ang tao, magkakamali at magkakamali pa rin tayo pero ang mahalaga ay may natututunan sa bawat pagkakamali at hindi inuulit ang ginawang pagkakamali.  Sa bandang huli ay matututunan niya na ang biyaya sa kanya ng bilog na buwan ay nagiging mabisa lamang kung ito ay ginagamit sa kabutihan.  Dahil nang ito ay abusuhin niya at ginamit sa mali ay nagmistulang mitsa ito ng halos pagkawasak ng kanyang pinakamamahal na pamilya.  Sa pamamag-itan ng tapat na pagsisisi at tunay na pagmamahal, ang pagsubok ay kayang pagtagumpayan.  Sa bandang huli, ang pinapaniwalaan niyang bisa ng bilog na buwan ay mistulang mawawalan ng bisa sa kanya at tuluyan na niyang aalisin sa kanyang buhay.

BIYAHE

Sa pagbisita ko sa dakong timog sa isang probinsiya na napakalayo, habang lulan ng bus na pampubliko sa biyaheng higit siyam na oras na itinakbo, sa isip ay nagkaroon ako ng mga kwento, kuro-kuro, at mga pagkatuto.  Ang daan na binabaybay ay parang telon sa pinilakang-tabing na nakikita ko ang iba-t-ibang tagpo sa lugar na tinatakbo.  Maliwanag ang ala-una sa tirik na sikat ng araw ng alas-dos ng hapon, para akong inihehele sa mahabang daan na di matapos-tapos subalit hindi ako makatulog dahil sa pangangalay sa pagkaka-upo.  Malawak ang luntiang palayan, minsan ay maalon na pampang, malawak na ilog sa ilalim ng mataas na tulay, makapal na puno sa paanan ng bundok, kumpol ng mga bahay sa tabi ng kalsada malawak na bakanteng lupa ang susunod na kumpol ng mga bahay, at mga palay na nakabilad sa kalsada – ito ang mga tagpo sa dinadaaanan ng bus.  Ang taon ngayon ay dalawang libo at dalawampu’t tatlo, ngunit bumabalik sa aking alaaala ang mga tagpo nang ako ay bata pa nuong dekada-sitenta dahil nahahawig ang mga tanawing ito sa aking kinagisnang kapaligiran, na ngayon ay naglaho na dahil sa urbanisasyon tulad ng kabiserang Maynila. Ang nakakantok na kulay ng tanghali kapag kaming mga bata ay pinapatulog, mga kawayan o halamang-bakod at nasa tatlong talampakang simento kung nakakaangat sa buhay, bakurang may tanim ng San Francisco o Santan at mga halamang nakatanim sa lata, puno ng kaimito: ganito ang mga nakikita ko nang ako ay bata pa.

Mula pagbabalik-tanaw nuon balik sa ngayon, naturingan akong nasa sarili kong bayan ngunit pakiramdam ko ay estranghero dahil hindi ko maintindihan sa kanilang dayalekto ang mga tao sa loob ng bus, sa bawat estasyon na pinagbababaan at pinag-aakyatan ng mga pasahero, at sa mga naglalakad sa bangketa.  Sa aking mga nakikita, sila ay mga manggagawa, may ilang mga nakasuot ng panglabas ng bahay na bumibiyahi sa karatig-baryo, at ang ilan ay lumuluwas sa susunod na bayan ngunit hindi ko maintindihan ang usapan nila kaya hindi ko alam kung ano ang mga ginagawa nila ng araw na iyon.  Bawat istasyon ay may kuwento. Mga manggagawa na umuwi upang mananghalian, bumibisita sa kamag-anak, taga-suri ng tiket ng bus bawat pagka-ilang metro, mga batang hindi pa nag-aaral na naglalaro sa tapat ng kanilang bahay.  Alas tres ng hapon ay medyo kumakapal na ang mga tao.  Nadagdag ang mga mag-aaral.  Habang tumatakbo ang bus na aking sinasakyan ay nabuo sa aking isipan na ang mga tao dito ay may sariling buhay na ginagawa.  Mayrooon silang sariling kwento dito na isinusulat.  Habang sa Maynila na aking nasusubaybayan ay may buhay na nagaganap, dito sa probinsiya ay binubuo nila ang kanilang sariling buhay.  Alas-sais ng hapon ay madalang na ang mga naglalakad.  Madalang na rin ang mga nakakasalubong kong bus dahil sa mga oras na ito ang direksiyon ng transportrasyon ay pabalik na sa pinanggalingan ng mas nakararaming pasahero.  Sa ilang sentro ng bayan ay may mga ilaw pa ang mga naglalakihang pamilihan na dinadagsa ng mga tao upang mamili o magliwaliw lamang.  Bakit ang pakiramdam ko ay iba ang kulay ng dapit-hapon sa lugar na ito? Hanggang inabot na ako ng dilim ng ika-pito ng gabi. Natatanaw ko ang malamlam na ilaw sa mga tahanan, sa pagtakbo ng bus ay alam kong ang mga tao sa kani-kanilang bahay ay nanonood ng telebisyon, may nakita akong kumakain, at mga naghuhuntahan.  Sa kabilang panig ay madilim dahil paanan na iyon ng bundok na walang namamahay.

Ang aking realisasyon sa mahabang biyahe na ito ay; napakaraming nangyayari sa ating lahat nang sabay-sabay, at mas marami ang hindi natin nakikita.  Libo-libong kilometro mula sa atin ay may mga  buhay sa dako duon ang kasalukuyang umiiral, may mga pangyayaring nagaganap, at may kanya-kanyang sariling kuwento na maririnig.  Hindi natin maaaring bale-walain ang nangyayari saan mang napakalayong lupalop o ang nasa kabilang panig ng mundo dahil hindi natin nakikita.  Gulatin man tayo ng isang pambirihang balita ay nangyayari talaga hindi man natin nakita.  Pilit mong isinasalba ang inyong relasyon, dinidibdib mo ang pagkatalo sa negosyo, at nagbabata ka sa trabaho (o pag-aaral) ngunit may mga tao rin sa malayong lugar ang kasalukuyang nahihirapan sa mga pinagdaraanang pagsubok sa buhay.  Ito ang ilan lang sa napakaraming problema na nagpapahirap sa mga tao, tunay na napakahirap lutasin ang mga hinaing at disgusto sa ating mundo.

OF AGE AND AGING

When aged 50’s to 60’s, people start to realize the fast life, and the shortness of life too.  These are the ages you hear the bad news when any of your relatives, the person next to your neighborhood, classmates or school mates, your childhood friends, former co-workers, the celebrities you used to watch have passed away.  These are the years when you often hear about deaths.  You may not be in same age.  Some of them are few years younger than you or little ahead than you but you are in same generation.  Few ones have already gone too soon before reaching 50, it is like you feel it seems you have just seen or talked to them just the other day, and now they have already gone this fast and early.  When you are realizing those you used to be with are now starting to leave, you can really say life is really very short.

You are busy working until you realized life is so fast.  You worked hard for long thirty years or more, and you are now just starting to enjoy your life, and you will realize you will just enjoy your life for maybe ten years?  Sometimes I do ask myself and I wonder if I can use to enjoy to the fullest of what I have worked so hard.  When I heard someone died let say at age 65, I can't help to think that I only have few years left to enjoy the fruits of my hard labor.  I have this feeling that after I got them for long years and will just enjoy them for few years, is it kind of unfair?  There is no guarantee to live another ten, twenty, or thirty years, and I just feel it is unfair living so hard and painful for long years and just enjoy your life for short years only.  There is no guarantee at age 70 if I can still able to walk far, travel long distance, and enjoy what I am enjoying now, so I expect the coming years to enjoy is not that much anymore.  But I believe when I reach there, God has way of redirecting my happiness to different spectrum. I am just hoping I do not cross the existential crisis while I am aging.  I don't want to feel losing all the meaning and purpose of life of an old man.

In recent years, I am starting loosing people.  Those I used to be with, whom in one way or another that in some points of our lives we had been mutually at ease with each other have gone.  I had classmates, co-workers, and some colleagues who have already gone, and of course my mother too.  Now, all I am holding on to is the words to ponder about the value of life.  I think, no matter how long or short your existence in this earth, when you able to perform the roles you opted to play, the life you choose to live, and the ambitions you worked hard to build, the full circle of life is served.  The cycle of life is complete even if you didn’t go through the so called concept of life which is to undergo the series of stages passes from the beginning stage to end and repeat by you r offspring to continue the cycle.  Everybody started from surpassing the miscarriage pregnancy, sad that there are few that did not make it during infancy, toddler years, and childhood.  Another few are not able passed the puberty age, adolescence and adulthood. There are unlucky ones who did not make it to enter the middle age, and blessed are those who reach to senior years.  That is why being golden age is blessing to thank for because not all were blessed to become, especially during these times where life span is really short.  Much more to those who crossed the mark of 80's and centenarian they are truly the  chosen ones to experience such. But my big realization in life is that you don’t have to worry if you will not able to reach to the last, because what really matters most is you served and ended the life you lived right.