ANG ALAM KO SA EDSA-1

Naniniwala ako sa ipinaglaban ng 1986 EDSA People’s Power Revolution, ang tapusin ang pagmamalabis ng administrasyong Marcos at ng mga kaibigan nito.  Naniniwala ako na ang dahilan ng EDSA-1 ay upang ibalik ang kalayaan at demokrasya – ito ang pinakatampok, pinakakahulugan, at pinakatagumpay ng EDSA-1.  Kaya galit ang marami-raming tao sa EDSA-1 ay dahil wala naman daw nagbago dahil marami pa rin ang korapsiyon at mahirap pa rin ang Pinas.  Pero alalahanin nila na hindi iyun ang dahilan kung bakit nag-EDSA.  Nang nanawagan na mag-EDSA ang mga tao ay hindi naman sila hinikayat para yumaman ang Pilipinas kundi para lumaya ang bayan sa diktadura.  Kaya nag-EDSA-1 ay para paalisin si Marcos at para ibalik ang demokrasya.  Nasa mga tao na kung bakit hindi nawala ang korapsiyon at hindi yumaman ang Pilipinas pero hindi yun ang dahilan para baguhin ang mga nakasulat sa kasaysayan.  Huwag sanang kalimutan na ang EDSA -1 ay nangyari dahil sawang-sawa, hirap na hirap at gustong-gusto na ng mga tao ng pagbabago sa sistema na gobyerno.  Huwag ding kalimutan na ito ay kusang-loob na buong-tapang na nilahukan ng milyong-milyong tao sa panahong napakamapanganib, nakakatakot na sitwasyon ng politika at walang social media.  Tinangka ko nuon na sumama sa EDSA-1, gustong-gusto kong makiisa pero hindi ko nagawa dahil sa pag-aaral.  Bilang isang mahirap na estudiyante, naaawa ako sa mga magulang ko na naghihirap sa pagpapaaral sa akin kaya hindi ako maka-alis ng eskwela at bahay.  Kaya sa radyo na lang ako nakakapakinig hanggang ibinalita na umalis na ang mga Marcos sa Malacanan papunta sa Hawaii.

Nuong 1986, bagamat hindi pa ako nakikibahagi sa mga usaping politika ay alam ko na nag-alsa ang mga tao dahil sa kalabisan ng administrasyon ni Marcos.  Ang alam ko, kontrolado niya ang buong Pilipinas na kada eleksyon ay sigurado ang panalo ng KBL.  Naaala-ala ko pa na naririnig ko ang mga matatanda nuon na sinasabing “siguradong Marcos pa rin yan” o “nag-eleksiyon pa ganun din naman” kada may eleksiyon.  Naaalaala ko pa nga na paano kaya nagkakaroon ng napakaimposibleng zero vote sa kalaban ni Marcos sa eleksiyon.  Natatandaan ko rin na marami at madalas na rin ang welga ng mga manggagawa at estudiyante.  Hindi na rin bago sa akin ang salitang terorista nuong panahon na yun dahil naririnig kong nangyayari na rin ito.  Alam ko rin na matagal na ang mga Marcos sa posisyon pero hindi naiaangat ang antas ng buhay ng mga tao.  Ang natatandaan ko ay nababalitaan ko na umutang na naman daw ang Pilipinas sa World Bank o IMF.  Kung nuon pa man ay may biru-biruan ng “bayang inutang hindi mabayad-bayaran”, ibig sabihin ay talagang lubog na sa utang ang Pilipinas.  Na napatunayan dahil nang napatalsik ang mga Marcos nuong 1986 ay hindi ba’t nalaman ng mga tao na wala na ngang pondo ang kaban ng bayan at ang iniwang utang ng Pilipinas ay babayaran ng hanggang kaapo-apuhan natin?  Huwag itong ika-ila ng mga taong nasa hustong gulang ng mga panahon na iyon dahil nabalitaan natin ito.  Natatandaan ko rin na nuong mga panahon na yon ay dumadaing ang mga magulang ko pati na rin ang mga ibang magulang na kilala ko sa mahal ng pagpapaaral at ng mga bilihin.  Naririnig ko rin ang sabi nila ay mas mabuti pang mag-Saudi na lang para umasenso.  Maaaring hindi mo ramdam ito dahil anak ka ng nakakaluwag-luwag sa buhay dahil ang mga magulang mo ay isang inhinyero, guro, sundalo, duktor o anu pang natapos sa pag-aaral.  O maaaring wala ka lang pakialam sa paligid.  Hindi na bago sa akin ang iskwater nuon dahil alam kong meron ng iskwater nuon pa kaya paano sasabihin ng mga magkakamping panatiko sa administrasyon ni Duterte ngayon at loyalista ng mga Marcos na mas maganda ang buhay nuong panahon ni Marcos samantalang naramdaman ko at kitang-kita ko nga na mahirap.  Mas lalo na siguro yung mga dumanas ng pang-aabuso sa kapulisan sa panahon ng Martial law?  Maaaring sa lugar mo ay walang nangyayaring patayan pero hindi ibig sabihin nuon ay sa ibang bahagi ng bansa ay payapa dahil hindi mo lang nababalitan dahil kontrolado ang mga pahayagan at radyo at telebisyon.  Narinig ko rin nuon nang dumating ang panganay na anak ni Marcos sa bayan namin upang magtalumpati sa isang graduation ceremony ay todo-ingat ang mga tao – parang nakakatakot, iyun ang naiisip ko nuon, dahil naririnig ko na rin ang kasabihang “bawat magustuhan ng mga Marcos ay nakukuha o nasusunod”, patotoo sa sinasabing makapangyarihan at labis na mapaghari-harian ang administrasyong Marcos.

Walang niloko o politikahan sa nangyaring EDSA-1 dahil iisa ang dahilan ng mga nag-alsa na walang iba kundi sabihin sa gobyerno na ayaw na ng mga tao sa kasalukuyang pamumuno ng mga Marcos.  Ito ay pag-aalsa ng mga tao.  Ito ang lakas ng mga tao.  Malinaw na ang taong-bayan ay kusang-loob na nagpunta sa kalye dahil sinong politiko ang magbabayad sa milyon-milyong tao na nagpunta sa EDSA?   Taong-bayan ang gumawa nito, taong-bayan ang may gusto nito at taong-bayan ang nagsulat ng kasaysayan.  Kung mayroon mang mga politiko ang may itinatagong motibong politikal, para sa taong-bayan ay hindi ito ang dahilan ng pagpunta sa EDSA at ipagsigawan ang pagbaba ni Marcos kundi ang pagbabago ng pamahalaan, pagbabago ng pagpapalakad at pagbabago ng kapalaran.  Na ang lahat ng ito ay napagtagumpayang nagawa nuong 1986 sa EDSA-1, saktong-saktong pagbabago at ang pinakainaasam na pagbabago nuong mga panahon na iyon.  Kaya hindi tamang ikumpara ngayon ang pagbabago nuong 1986 dahil nasa ibang panahon tayo ngayon, ibang mga karakter at ibang sitwasyon.   Ang alam ko, nuong 1986 ay nakontrol ang presyo ng mga pangunahing bilihin sa kabila ng bangkaroteng kaban ng bayan.  Ang alam ko nuong 1986 ay tumaas ang tingin ng ibang bansa sa Pilipinas at naging inspirasyon man din para sa kanilang bansa.  Ang nabalitaan ko ay marami ang bumalik ang tiwala sa Pilipinas na mamuhunan.  Pero hindi nga lang nasustinahan ito dahil sa mga nangyaring politikahan pagkatapos ng EDSA-1 katulad ng mga coup d’etat, mga loyalista na ayaw maki-isa at mga hindi karapat-dapat na mga opisyal.  Ganun pa man, napakalaki ng dapat ipagpasalamat ng mga tao ngayon sa EDSA-1 dahil sa tinatamasa at pinakikinabangan nilang kalayaan ngayon na hinding-hindi nagawa ng mga magulang natin nuong panahon ng diktadurya.